Symposium Databeheer

Op donderdagmiddag woonde ik het symposium bij ‘Databeheer in de praktijk’. Laurens Sesink, de symposiumvoorzitter (DANS) introduceerde de middag door te constateren dat het onderwerp ‘beheer onderzoeksdata’ erg leeft en dat er veel bijeenkomsten over zijn. Dat kan ik bevestigen: ik heb zelf heel wat praatsessies meegemaakt over dit onderwerp (vanuit het Onderzoeksdataforum en in een poging om databeheer cursussen in de praktijk toe te passen) en ik zie ook heel veel nieuwe gezichten, maar ook een aantal bekenden, 35 in totaal.

CARDS: Controlled Access to Research Data Stored securely gaat vnl. over het beheer van onderzoeksdata ten tijde van het lopende onderzoek . Dus nog niet over duurzame opslag, dat is toch weer een ander (vervolg) verhaal.
Vanmiddag gaat het speciaal over het project CARDS. Er is een eindrapport verschenen en projectleider Ana van Meegen geeft daarover uitleg. Meerdere universiteiten hebben aan Cards meegedaan en hoewel de details verschilden per discipline is het algemene beeld toch wel overal hetzelfde (helaas nog steeds wat ikzelf al in 2007 constateerde): er is veel onwetendheid, veel onbegrip over wat mogelijk en voorhanden is en wat niet, ook m.b.t. de rol van de verschillende spelers: onderzoeker, ondersteuner, ict-er.
Uitgangspunten waren: de onderzoeker staat centraal, optimale ondersteuning, hands-on learning. Bedoeling is te komen tot een professionalisering van de ondersteuning (in eerder project was al eens geconstateerd dat onderzoekers ondersteuning wilden) en een inventarisatie van de wensen van de onderzoekers.

De ondersteuning kenmerkt zich door heel veel verschillen, in aard en niveau, vanuit bibliotheek, vanuit ICT, vanuit Research Support en met ook weer een keur aan benamingen waaruit de rapporteurs uiteindelijk met ‘dataspecialist’ naar voren kwam, maar tijdens de bijeenkomst bleek ook de ‘datasupporter’ als benaming wel over aanhangers te beschikken.
Onderzoekers blijken niet geïnteresseerd in verrijkte en/of open data. Onderzoekers willen bij voorkeur controle over hun data en zicht houden op wat ermee gebeurd. Ze willen minimaal tijd investeren en een vlotte technische infrastructuur en ondersteuning en advies bij metadatering, digitalisering en naast allerlei tips ook graag ondersteuning bij uitvoering.

De aanbevelingen van het CARDS project zijn:
- Zorg voor helder beleid
- Zorg voor goede ondersteuning
- Zorg voor bruikbare infrastructuur

Een van de concrete projectuitkomsten is de informatietoolbox voor het opzetten van een datamanagementplan. Deze toolbox kan vanaf de site van DANS worden gedownload.

De verschillende deelprojecten werden uitgevoerd op de verschillende universiteiten. Tijdens deze middag kregen we iets te horen over de projecten bij de UvA (Driek Heesakkers), UL (Peter Verhaar), UvT (Rob Grim) , UT (Maarten van Bentum) en VU (Peter Sol).
Zo bleek tijden de projecten in Amsterdam (UvA) dat er weinig bekend was, de pilot toonde de gaten in infrastructuur, en de onbekendheid met standaarden. Er waren veel vakgroepspecifieke vragen, en ook vraag ook om digitalisering en auteursrechtenkwesties.
In Leiden werd het project uitgevoerd door een VRE: virtual research environment op te zetten, met behulp van Sharepoint software, waarin de onderzoeker meteen kan uploaden geluidsopnamen en beschrijvingen toevoegen en gedetailleerde toegangsrechten regelen. Bij ondersteuning is meer vakkennis nodig en bij onderzoeker meer kennis van conventies, toch een positieve evaluatie met een helder idee voor vervolg i.s.m. 3TU.
Bij het Taxi-project in Tilburg ging het uiteindelijk over gebruik van internationale standaarden en software op gebied economische statistieken. Er blijkt weinig bekendheid over toch algemeen geldende standaarden zoals SDMX en open source software Fusion Registry.
In Twente werd een datacatalogue tool ontwikkeld in eXist voor intern beheer met goede zoekmachine, maar een Spartaanse gebruikersinterface. De ondersteuning zorgt voor basiskennis op gebied data management en de infrastructuur is primair. Een goede relatie met IT is essentieel.
De IT van VU heeft CARDS ingebed in DMS, het Document management Systeem waarbij giga- opslag bij onderzoeker blijft buiten de zoekmachine. Zij vinden dat capaciteit vanuit de centrale organisatie geregeld moet worden.

Na de presentaties van de projecten volgt een korte breakoutsessie, waarbij we in groepjes kunnen discussiëren over de aanbevelingen van het CARDS-project en dan m.n. wie is aan zet om welke noodzakelijke actie te nemen m.b.t. ondersteuning onderzoeksdata-beheer.
Uitgangspunt moet zijn speciale standaarden en metadata, die liefst centraal en internationaal gehanteerd worden, en verantwoordelijk financiers om eisen te stellen.
Ontbrekende en/of haperende infrastructuur, niet alleen technische, maar ook qua beheersorganisatie, moet op nationaal niveau worden aangepakt en er moet een uitspraak komen van Surf en eScience. Meer focus op delen en niet op archiveren, vakinformatie is noodzakelijk dus disciplinegerichte aanpak .

De rol van SURF in dit geheel was de uitvoering van het Surfshare programma. Als een vervolg wil Surf een Dutch Research Data Commons creëren, althans het draagvlak daarvoor onderzoeken met workshops en overleg. Het onderzoeksdataforum krijgt een vervolg als een Special Interest Group waarschijnlijk onder de naam Research Output.