4 jul 2016

De worsteling met online boeken

E-books, het lijkt zo handig: ik lees ze op mijn telefoon, op mijn iPad mini en op mijn e-reader.
Leesboeken geen probleem. Met je OB-abonnement kun je heel gemakkelijk e-books lenen, die netjes na verloop van de uitleentermijn weer van je apparaat verdwijnen.

Maar wat betreft het wetenschappelijke boek, dat is een heel andere kwestie. Er zijn genoeg gedigitaliseerde, of zelfs digitally-born e-books. De meest zijn opgedeeld in een pdf per hoofdstuk.
En daar begint het probleem al.
De pdf is eigenlijk een zeer onhandig formaat, want het is slecht schaalbaar en door de gewoonte op een wetenschappelijke tekst in kolommen op te maken, eindigt het meestal in een kleine ramp, om te proberen een pdf op een telefoon of tablet te lezen. Ook de bijbehorende grafieken en tabellen komen slechts moeizaam uit de verf.

Sinds ik in 2007/2008 me er intensief mee heb beziggehouden is er eigenlijk niets veranderd.
De wetenschappelijke uitgevers willen het liefst in bulk verkopen en dan niet als eigendom, maar als licentie, d.w.z. zolang je je jaargeld betaald, mag je het boek lezen, daarna niet meer.
We hebben een aantal jaren een goede overeenkomst gehad met Springer over een drietal subjectcategorieĆ«n, maar door de veranderende licentievoorwaarden en de stijging van de prijs is het voor ons niet meer haalbaar.  Temeer ook daar de subjectcategorieĆ«n tamelijk arbitrair zijn samengesteld en voor ons een enorme bulk ruis opleveren. [Wij vallen bijv. in de categorie 'biomedisch' waardoor je veel en veel meer medische literatuur krijgt dan enkel bio-].

Een poging om bij Oxford University Press een e-book overeenkomst te sluiten is mislukt. Het aanbod was te onvriendelijk, beperkte zich tot een aantal bladzijdes en printen c.q. downloaden was onmogelijk.

Bij Elsevier heb ik wel een aantal afzonderlijke boeken kunnen kopen. Maar de e-bookwinkel van Elsevier verandert steeds. Begin dit jaar was er sprake van een nieuwe opzet. En omdat ik een boek zag dat ik wilde hebben heb ik het besteld begin februari 2016.  Twintig mails en 4 maanden later is de toegang (juli 2016) geregeld.

In het afgelopen voorjaar hebben we een trial gehad op een e-bookplatform van Proquest. Daar kun je, in theorie, de e-books online lezen en ev. aanschaffen. Maar uiteraard kunnen zij niet onder de beperkende voorwaarden van de uitgevers uit. En het is bovendien allemaal zo ongemakkelijk en gebruikersonvriendelijk opgezet, dat een dagelijks gebruik geen realiteit kan zijn.

Die ervaringen geven de burger zeker geen moed. Als je dan op de website van een uitgever leest dat het op iedere e-reader te lezen is, maar wel met een DRM-beveiliging, dan weet je al dat het een ontoegankelijk boek is. Een geprinte uitgave is dan veel flexibeler. De meeste boeken worden bij ons dus nog steeds hardcopy gekocht.

Dus helaas, nu 7 jaar na eerste introductie van e-books, is er nog steeds geen goede methode om wetenschappelijke boeken in de bibliotheek aan te bieden.

Het voornaamste positieve op het gebied van e-books zijn de digitaliseringen van oude boeken, zoals de boeken van Darwin, van Sybille Merian, de Nederlandsche Vogelen en de hele Biodiversity Heritage Library.