De toekomst van het wetenschappelijke artikel (2)

Op 1 oktober schreef ik een log over het wetenschappelijke artikel.
De conclusie daaruit moet zijn dat het blijft zoals het was: ook in elektronische uitgave blijft de vorm van een wetenschappelijk tijdschrift ‘gewoon’ zoals het altijd al was. Een elektronisch tijdschriftartikel ziet er net zo uit als een tijdschriftartikel in print eruit ziet, hooguit met een paar links in de referentie-lijst.
Maar kan het dan wel anders?
Eind vorige eeuw heb ik het doctoraalprogramma ‘ Informatiewetenschap’ gevolgd aan de UvA en tijdens het vak ‘Informatielogistiek’ kregen wij college van Joost Kircz, destijds onderzoeker aan de UvA. Hij stond voor een nieuwe manier van publiceren, modulair. Op Internet vond ik nog een project van hem dat een tijdlang bij de UvA heeft gedraaid die zich bezighield met de vernieuwing van het elektronisch publiceren: ‘Communication in physics’ . Er is nog wel een website van en aan de publicatiedata van de papers kun je afleiden dat het van 1995 tot 2000 gelopen heeft.
Er is zelfs iemand op gepromoveerd: Frédérique Harmsze met het proefschrift: “A modular structure for scientific articles in an electronic environment” . Eigenlijk is dat toch wel erg interessant.
Het gaat erover dat je een wetenschappelijk artikel meestal in duidelijk onderscheiden eenheden kunt opdelen: metadata, abstract, inleiding, hypothese, methodologie, resultaten, discussie, conclusie, referentie. Als je al die elementen in zelfstandige modules zou publiceren, zou je die op verschillende manieren kunnen combineren. Daarbij is het van belang te integriteit van de afzonderlijke modules te waarborgen. Als je dat lukt, kun je uiteindelijk komen tot ene soort ‘knowledge base’ in plaats van tot een verzameling wetenschappelijke artikelen. Carlo Marcondes schetste in de Conference on Electronic Publishing (“From Scientific Communication To Public Knowledge: The Scientific Article Web Published As A Knowledge Base”) hoe je m.b.v. XML en aangepaste XML vormen zo’n knowledge base zou kunnen opzetten. Jammer dat er verder nog net veel vorm aan gegeven is. Als je in Web of Science zoekt naar artikelen die deze artikelen en dit proefschrift citeren dan kom je eigenlijk alleen uit bij een aantal experimenten uit de chemische hoek die proberen de artikelen wat meer nog te structureren.
Zou bij ons ook mogelijk moeten zijn, want zeker bij bijv. het microbiologisch onderzoek zijn de artikelen die een nieuwe bacterie beschrijven alleen maar daarvoor van belang.