Spui25 lezing e-boek

Op donderdag 15 april organiseerde Spui24, academisch-cultureel centrum van de UvA, een avond onder de titel “NU! Het e-boek: gevaar of uitdaging?”

Wat zijn de gevolgen van de toenemende populariteit van het e-boek voor uitgevers, schrijvers, onderzoekers en recensenten? Zijn deze gevolgen al merkbaar of kunnen we alleen nog maar naar de consequenties? Slaat het e-boek echt aan of is het niets anders dan een goed geregisseerde hype?

Het leek mij een interessant thema, en ik was ook benieuwd wat een deskundig panel daarvan zou zeggen. Voor onze bibliotheek heb ik onmiddellijk na de lancering in 2007 een tweetal e-readers gekocht, en recentelijk weer eens twee van de nieuwe generatie. Ook schaffen we al een aanzienlijke hoeveelheid e-boeken aan in de vorm van online digitale boeken. Over de readers en de online boeken heb ik eerder bericht.

Meerdere mensen dachten dat het een goed thema was, want de zaal bleek bijna geheel gevuld.
Het was dan ook een teleurstelling toen al snel bleek dat slechts 1 persoon (Hans Vervoort, de schrijver) van het panel langer dan een paar minuten ervaring had met een e-reader. Mizzi van der Pluijm, de uitgever had wel ervaring met het uitgeven van e-boeken, maar of ze ooit een e-reader heeft gebruikt bleek niet. Overigens werd haar betoog een dag later gepubliceerd in de NRC. "e-book: gadget voor 50+" . Een tweede probleem met dit thema is dat overal ereader - het apparaat - en e-boek – het elektronisch boek, dat je desgewenst op een apparaat kunt laden - door elkaar gehaald worden.

Paul Dijstelberge, docent, viel wat mij betreft al meteen door de mand toen hij de Ipad, die hij zojuist ter hand gekregen had, prees omdat hij er zo fijn een woord mee kon opzoeken in een woordenboek. Uitgerekend een feature die de allereerste e-reader in 2007 ook al kon. Hij vind e-readers onzindingen. (Tja, wat de boer niet kent....)

Carel Peeters, de criticus, heeft geen e-reader en wil er ook geen. (Tsja, wat doe je dan hier...).
En Liza Kuitert, de professor, liet er zich verder, wijselijk, niet over uit.

Hans Vervoort, de enige dus met e-reader ervaring bracht wel een interessant punt naar voren. Hij betoogde dat veel schrijvers in de problemen komen omdat een uitgever snel succes wil scoren, met een grote stapel bestsellers en zodra het nieuwe eraf is lig je al bij de tweedehands zaak. E-boeken kunnen in zijn visie de long tail zijn van de boekhandel, oude schrijvers en vergeten, dan wel niet meer verkrijgbare boeken van huidige schrijvers kunnen makkelijk geleverd worden. Als schrijver ben je niet meer afhankelijk van de drang naar snelle winst van de uitgever. Ook amateurs kunnen makkelijk publiceren m.b.v. Publishing on Demand. Maar, vroeg de uitgever, als iedere amateur zelf publiceert krijg je zoveel op de markt wie zorgt er dan voor dat de kwaliteit naar boven komt – zij vindt dat een rol van de uitgever.

In de wetenschappelijke wereld eigenen de uitgevers zich die rol toe, die van de kwaliteitscontrole = peer review op de wetenschappelijke publicatie, althans de organisatie daarvan (de controle zelf wordt uitgevoerd door wetenschappers). Dat zette me wel aan het denken over de vorm van fictie. In tegenstelling tot wetenschappelijk publicaties kan ik bij fictie niet zo veel vernieuwende uitgavevormen bedenken. Een wetenschappelijk artikel kun je publiceren als een verzameling losse concepten bijvoorbeeld, zonder de noodzakelijk structuur van een conventioneel artikel. Maar kun je een roman anders vormgeven dan een doorlopend samenstelling van zinnen. Daar gaat het nu juist over. Hmm dat is nog eens een heel ander probleem. Las overigens wel dat er nu ook korte verhalen voor de iPhone beschikbaar komen (Nature artikelen voor Iphone zijn er al), dus als de uitgevers echt meewerken en van het pdf-formaat afstappen, zit er nog toekomst. Gelukkig noemde v.d.Pluijm dat ook als struikelblok.

Enfin, de discussie kabbelde voort, waarbij vooral negatief gedaan werd over de e-reader, en over de noodzaak om de rol van de uitgever rustig te definieren. Leuke voorstellen uit de zaal als: automatisch bookmarken en dan in een keer alle gebookmarkte stukken uit je tekst trekken als een samenvatting en combinatie met multimedia zorgden er in ieder geval voor dat mijn vertrouwen niet helemaal werd beschaamd.