Cutting Edge Ecology 2009

Onder dezelfde titel als 2 jaar geleden gaan we van slag met Cutting Edge Ecology. De intro lezing van Louise Vet heeft dezelfdetitel 'Ecology; the necessity, the challenge, the cutting edges, the NIOO' .

Eens in de 2 jaar wordt de cursus gegeven voor studenten en belangstellenden. Dit jaar zal er meer nadruk liggen op moleculaire ecologie.

Ecologie als wetenschap is de studie van de interacties van organisme op hun (veranderende) omgeving. De noodzaak tot het bestuderen van de ecologie ligt in de veranderingen die zich op onze planeet voltrekken, met name de klimaatverandering en het daarmee samenhangende verlies aan biodiversiteit.

Ecologische kennis, aldus Louise, is noodzakelijk voor iedereen in verband met voedselproductie - i.c. de beheersing van plaagdieren, milieuproblemen zoals gifitige blauwalgen en het streven naar duurzaamheid, met name het hergebruikprincipe van het cradle-to-cradle concept.

De uitdaging ligt in het begrijpen van de biosfeer, de structuur en het functioneren van de ecosystemen en het belang van de aarde.

En wat zijn nu de ‘cutting edges’, ofwel het baanbrekende onderzoek op dit terrein?
Dat zijn met name de combinatie van genomics en moleculaire ecologie. De ‘omics’-instrumenten zijn allemaal een bijdrage aan het beter begrijpen van de ecosystemen (genomics, metabolomics) dat geeft het onderzoek naar de mechanismen die invloed uitoefenen op de evolutie een toegevoegde waarde.
Ook de microbiele ecologie met zijn nog 95% onbekende en ongeidentificeerde organismen biedt veel baanbrekende onderzoeksactiviteiten.Onderzoek wordt bijvoorbeeld gedaan naar de biochemische potentie van enzymes. De studie van microbiologische processen naar ecosysteem kringlopen is een studie naar complexe systemen.
Het NIOO participeert ook in het Darwin Centre for Biogeosciences waar bio-geoshere interactie wordt bestudeerd.

Deze eerste dag kregen we na de pauze een introductie van Marcel Visser over de gevolgen van de klimaatverandering voor koolmezen. Onder de titel ‘Climate change breaks up ecological relationships’ liet hij zien dat omdat de temperatuurstijging voor de rupsen een andere betekenis heeft dan voor de koolmezen, de vraag naar rupsen (=voedel) en het aanbod van de koolmezen (jong die voedsel nodig hebben) niet meer synchroon valt. Koolmezen leggen onder invloed van de temperatuur weliswaar eerder, maar de temperatuur nadat ze de eieren gelegd hebben is niet meer van invloed, terwijl de rupsen juist uitbundig gaan groeien als het warm is iets later in het voorjaar (als de koolmezen dus al eieren gelegd hebben).
Het onderzoek gaat vervolgens in op de vraag of en hoe de koolmezen zich aanpassen aan hun veranderende omgeving (temperatuur en voedselaanbod) en hoe snel die aanpassingen gaan. De grote vraag is of de koolmezen gelijke tred kunnen houden met de rupsen.
Maar tot nu toe is de conclusie dat klimaatverandering leidt tot een ‘mistiming’in voedselaanbod en voedselvraag.

Overigens zijn op de website van Beleefdelente van Vogelbescherming Nederland de verrichtingen van een van NIOO’s koolmezennesten te volgen via de webcam.